Adviseur landschap en cultuurhistorie, Bram Verhave, gaat in zijn presentatie in op de rol van de mens in de ontwikkeling van natuur en landschap in het algemeen en op de Wadden in het bijzonder. Al sinds het ontstaan van de Wadden zijn de eilanden voortdurend aan verandering onderhevig. Dynamiek is kenmerkend voor het Waddenlandschap. Soms werd er land prijsgegeven aan de zee, bijvoorbeeld op Rottermeroog. Soms werden er stukken land op zee gewonnen, zoals op de Boschplaat. Hier legde de aanleg van een kilometerslange stuifdijk de ‘eilandstaart’ immers vast.

Kustbeheer. Ook het kustbeheer zelf is aan verandering onderhevig. Menselijke ingrepen zijn altijd gedaan naar de inzichten van de tijd. Van harde kustverdediging, door middel van aanleg van duinen en dijken, om de natuur ‘buiten te houden’ naar een proces waarin meer wordt samengewerkt met de natuur. Én gebruik wordt gemaakt van natuurlijke processen: ‘Building with nature’.

Stuifdijk. “Stuifdijk De Scherm op de Boschplaat is het resultaat van grote inspanningen van ‘onze voorouders’”, vertelt Verhave. “Zij slaagden erin grote hoeveelheden zand vast te leggen in een metershoge en kilometerslange dijk, die herkenbaar onderdeel werd van de cultuurgeschiedenis van het eiland.” Vervolgens stelt hij de vraag: “Wat moet er met dat zand gebeuren? Laten we het liggen, of benutten we het voor het verlevendigen van de natuur van de Boschplaat?”

Karakter behouden. Hij toont zich een voorstander van benutten. Niet alleen omdat de biodiversiteit daar baat bij heeft, maar ook omdat het het niet per definitie ten koste gaat van de cultuurhistorie die de dijk belichaamt. Tal van monumentale objecten zijn in de loop der eeuwen immers aangepast. Of kregen een andere functie. Dat kan volgens Verhave prima, mits het niet ten koste gaat van het karakter van het monument. “Ik stel voor dat we ons deze vraag ook stellen voor de toekomst van de stuifdijk. Hoe kunnen we zo met de stuifdijk omgaan, dat het karakter behouden blijft en er tegelijkertijd ruimte is voor het verbeteren van de natuur- en recreatieve waarden.” Een uitdaging met mogelijkheden.

Wat hebben we geleerd:

• Cultuurhistorische ingrepen zijn gedaan naar de inzichten van die tijd
• Cultuurhistorische objecten kunnen een nieuwe invulling krijgen, met respect voor het object.