Ecoloog Evert Jan Lammerts vertelt in zijn presentatie meer over de dynamiek van zelfregulerende ecosystemen langs de waddenkust. Leidend hierin zijn, volgens hem, de volgende processen:

• Het afwisselen van sedimentatie/aangroei en erosie
• Zandverplaatsing door verstuiving en overstroming
• Overstroming door zout water
• Opslag en afvoer van zoet water in en uit duinen

Overgangen. Deze processen zorgen voor dynamiek en overgangen van bijvoorbeeld zoet naar zout, van droog naar nat, van kalkrijk naar kalkarm en van zand en slib. Volgens Lammerts vindt je op op deze overgangen normaal gesproken de meest kenmerkende natuurwaarden van een Waddeneiland. Als sprekende voorbeelden noemt hij De Hors op Texel, de Noordsvaarder op Terschelling en de oostpunt van Borkum. “Stuk voor stuk gebieden waar deze gradiënten van nature voorkomen en in stand blijven door de invloed van wind en water.”

Versneld. De ecologische veranderingen gaan hierdoor langzaam, omdat ecosystemen steeds weer terug in de tijd worden gezet. In situaties waar de natuurlijke invloeden van zee en zand zijn verminderd, bijvoorbeeld door de aanleg van stuifdijken, is een versnelde ontwikkeling van de natuur en stagnatie van natuurlijke processen zicht- en tastbaar.

Wat hebben we geleerd:

• Verdwijnen en verschijnen van natuurstadia horen bij een Waddeneiland.
• Aansluiten bij natuurlijke processen levert de beste kansen op voor de natuur.
• Natuurlijke overgangen/gradiënten zijn essentieel voor kustecosystemen, maak hier gebruik van.
• Gradiënten ontstaan onder invloed van eerder genoemde factoren