Provinciaal adviseur Friese Wadden, Freek Zwart van Staatsbosbeheer, neemt ons mee in een reis door de tijd. Vanuit het perspectief dat het verleden ons veel kan leren over de toekomst. Hij vertelt dat Terschelling in 1623 veel kleiner was dan vandaag de dag. Hetzelfde geldt voor de Boschplaat die in 1694 voor het eerst werd opgemeten. Hij had toen een lengte van ruim 7 kilometer. Door de eeuwen heen varieerde de lengte enorm. In zowel 1831 als 1984  was het natuurgebied maar liefst 10 km lang. Sinds 1984 kalft hij weer af. Inmiddels is bekend dat deze zogenaamde eilandstaarten periodiek aangroeien en krimpen. Een natuurlijk proces.

Stuifdijken. Eind 19^e eeuw werd de natuur een handje geholpen, vertelt Freek. “Tussen de Vaste Duinen werden de eerste stuifdijken aangelegd om de reddingsboot van Oosterend toegang tot het strand te verschaffen. En om te voorkomen dat de Noordzee zou doorbreken naar de Waddenzee. Dit zijn de oudste stuifdijken op Terschelling.”

Grote gevolgen. ‘De Hoek’ werd aanvankelijk ongemoeid gelaten. Tot er 1929 en tussen 1931 en 1937 stuifdijken werden aangelegd. Deze inmense ingreep had grote gevolgen. De dijk splitste de Boschplaat in lengterichting in tweeën; een smal zandig Noordelijk deel en een breed Zuidelijk deel. In de luwte van de stuifdijk kon slib bezinken. Zandtransport van noord naar zuid werd door de stufdijk ingevangen.

Flora en fauna. Door variatie in overstroming, en dikte van de sliblaag, vestigden een groot aantal plantensoorten zich op de Boschplaat.  Tot 1950 waren grote delen van het natuurgebied onbegroeid. Rond 1970 waren  de vegetatietypen divers, met de oudste stadia in het Westen en de jongste in het Oosten. Rond 1980 waren de verschillen grotendeels verdwenen. Tegenwoordig domineren oudere stadia. Een van de gevolgen is dat het aantal foeragerende rotganzen afneemt, omdat ze een voorkeur hebben voor planten uit jonge successiestadia. “Rond 1980 hebben we het dan over 17.000 ganzen, tegen zo’n 3000 in 2012.”

Sedimentatie. Door sedimentatie is de bodem opgehoogd. Maar wel met grote verschillen. Aan de zuidkant van de Boschplaat is de kleilaag tussen de 20 en 25 cm dik. Tussen de Duintjes en de stuifdijk soms minder dan 5 cm. Achter de stuifdijk varieert de ophoging van ruim 50 centimeter (achter de dynamische duinen bij Paal 20) tot ongeveer 25 centimeter achter het volledig gestabiliseerde deel, rond Paal 21.

Zeespiegelstijging. Tot dusver hield de sedimentatie min of meer gelijke tred met de zeespiegelstijging. In de toekomst wordt een veel snellere zeespiegelstijging voorspeld; 20 tot 40 centimeter in 2050 en zelfs zo’n 100 centimeter rond 2100.

Wat hebben we geleerd?

• De huidige Boschplaat is minstens 325 jaar oud en ook zonder stuifdijk bleef de Boschplaat bestaan.
• Aan de eilandstaart was er regelmatig sprake van groei en krimp, met een lengteverschil tot 3 kilometer
• De oudste stuifdijken liggen in het Vaste Duinen.
• De stuifdijk is de enige grote menselijke ingreep in een verder volledig natuurlijk gebied.
• Door aanleg van de stuifdijk kwam een vegetatieontwikkeling op gang met een maximale diversiteit rond 1970.
• Nu overheersen oude successiestadia, met een sterk verruigd aanzien.
• Er zijn zorgen over de sedimentatie in relatie tot de zeespiegelstijging; is de compensatie voldoende?
• Een dynamisch duin (met zandaanvoer) kan de zeespiegelstijging (deels) compenseren.
• Als het getij keert moet men de bakens verzetten.